Sự kiện với sự tham gia của nhiều chuyên gia AI hàng đầu trong nước và quốc tế: Ông Nguyễn Quang Tuấn – Chuyên gia Al; Bà Rakhee Das – Tiến sĩ Đại học Amity, chuyên gia AI quốc tế; Ông Chu Tuấn Anh – Giám đốc Hệ thống Đào tạo Lập trình viên Quốc tế Aptech; Ông Nguyễn Đức Huy – Giám đốc Đào tạo Hệ thống Đào tạo Lập trình viên Quốc tế Aptech.
Tại sự kiện các chuyên gia đã lần đầu chia sẻ những thông tin về “Rỗng não AI”, phân tích hệ lụy sâu rộng và công bố giải pháp 3T. Từ đó, đưa ra chiến lược phát triển AI phù hợp cho Việt Nam và vai trò của giáo dục trong việc giúp thế hệ trẻ vừa khai thác sức mạnh AI, vừa nâng cao tư duy và năng lực thực sự nhờ AI.
Lời giải nào cho bài toán phát triển AI tại Việt Nam?
Bà Rakhee Das – Tiến sĩ Đại học Amity, chuyên gia AI quốc tế đã có phần tham luận về “Phát triển AI đúng hướng cho Việt Nam: Không lãng phí nhân lực, không đánh mất thế hệ trẻ”.
Theo đó, chuyên gia đánh giá rằng trí tuệ nhân tạo đang bước vào giai đoạn bùng nổ chưa từng có, tạo nên những thay đổi sâu rộng trên toàn cầu.
Bà Rakhee Das cho biết, chỉ trong vòng một năm, số lượng ứng dụng AI đã tăng hơn 400%, mỗi tháng có khoảng 1.000 công cụ mới ra đời. Đến năm 2025, mức đầu tư của các tập đoàn quốc tế vào AI dự kiến vượt mốc 200 tỷ USD.
“AI không còn là câu chuyện của tương lai. AI đang hiện diện ngay lúc này và làm thay đổi mọi lĩnh vực – từ giáo dục, y tế, tài chính, truyền thông cho tới thị trường lao động”, bà Rakhee Das nhấn mạnh.
Tuy nhiên, song hành với cơ hội lớn là những vấn đề rất đáng lo ngại. Theo Tiến sĩ Rakhee Das, có 2 nguy cơ cơ rõ rệt nhất hiện nay, thứ nhất, là tình trạng “rỗng não AI” – khi học sinh, sinh viên sử dụng AI để có câu trả lời nhưng lại không hiểu bản chất kiến thức. Điều này khiến năng lực tư duy phản biện suy giảm, kiến thức nền tảng bị hổng và kỹ năng giải quyết vấn đề gần như biến mất.
Thách thức thứ hai, đến từ việc một số quốc gia “lao vào” cuộc đua xây dựng mô hình AI khổng lồ như ChatGPT.
Tiến sĩ Rakhee chỉ ra rằng đây là cuộc chơi đòi hỏi nguồn lực cực lớn: hàng tỷ USD, hàng nghìn kỹ sư và 5–7 năm phát triển – chưa kể hạ tầng trung tâm dữ liệu đồ sộ.
Trước những bài toán, trên chuyên gia cũng đưa lời giải cho Việt Nam, đó là con đường thông minh và hiệu quả nhất để chúng ta phát triển AI không phải nằm ở việc xây dựng những mô hình khổng lồ, mà là xây dựng lực lượng nhân sự có kỹ năng AI thực sự.
Bà Rakhee Das nhấn mạnh Việt Nam đang có một “cơ hội vàng” khi các doanh nghiệp lớn mở rộng trung tâm AI, chính phủ tăng tốc chiến lược quốc gia về AI, và chuyển đổi số đang lan tỏa mạnh mẽ trong mọi ngành.
“5–10 năm tới sẽ là thời kỳ bùng nổ cơ hội phát triển AI tại Việt Nam và chính những người trẻ Việt Nam sẽ là lực lượng dẫn dắt tương lai đó”, chuyên gia chia sẻ.
Cùng với đó, giới trẻ Việt Nam nên sử dụng AI một cách tự tin và có trách nhiệm. Làm việc với các hệ thống Agentic AI có khả năng lập kế hoạch, suy luận và hành động tự động. Đặc biệt, là chọn các chương trình đào tạo lập trình ứng dụng AI được thiết kế để hỗ trợ trong công việc và cuộc sống.
Đánh giá về chiến lược AI phù hợp với Việt Nam ông Nguyễn Quang Tuấn – Chuyên gia AI, Tập đoàn Viettel nhận định với một nền kinh tế đang phát triển và nguồn lực có hạn, việc Việt Nam chạy theo cuộc đua huấn luyện mô hình AI như GPT, Claude hay Grok là không khả thi.
“Chi phí khổng lồ cho compute, dữ liệu và đội ngũ nghiên cứu là rào cản lớn, chưa kể rủi ro “đốt tiền” mà không tạo ra lợi thế cạnh tranh. Thay vào đó, chiến lược hiệu quả hơn là đứng trên vai người khổng lồ: tận dụng các mô hình mở như Llama, Mistral, Qwen… rồi tinh chỉnh cho tiếng Việt hoặc ngành nghề đặc thù”, ông Nguyễn Quang Tuấn phát biểu.
Theo kinh nghiệm thực tế tại doanh nghiệp, ông Tuấn nhận thấy việc tập trung vào ứng dụng cho phép AI tạo ra giá trị kinh tế nhanh chóng và trực tiếp, thay vì dàn trải vào phát triển mô hình không tạo ra tác động rõ ràng.
Ở đây, chuyên gia cũng cho rằng, để ứng dụng được AI hiệu quả trong mọi lĩnh vực, một trụ cột đặc biệt quan trọng là đào tạo nhân lực AI ứng dụng.
Ông Nguyễn Quang Tuấn phân tích: “Kinh nghiệm của Viettel cho thấy sự “lệch pha” lớn giữa đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp: nhiều sinh viên được đào tạo theo hướng nghiên cứu thuật toán, nhưng khi vào doanh nghiệp lại thiếu kiến thức nền tảng về xây pipeline dữ liệu, triển khai MLOps, đánh giá chất lượng mô hình hay tích hợp AI vào sản phẩm”.
Vì vậy, Việt Nam cần ưu tiên đào tạo nhân lực AI ứng dụng – những người biết dùng AI để tạo ra năng suất, chứ không chỉ nghiên cứu hàn lâm.
Chuyên gia bày tỏ, nếu Việt Nam lựa chọn sai hướng – ví dụ lao vào cuộc đua mô hình lớn, đầu tư không có trọng tâm hoặc đào tạo nhân lực không phù hợp – thì hậu quả sẽ là sự lãng phí lớn về nguồn lực và một thế hệ trẻ không đủ năng lực đáp ứng nhu cầu thị trường. Chi phí cơ hội sẽ rất cao: 5–10 năm tới, khi các quốc gia khác đã tăng năng suất nhờ AI, Việt Nam có nguy cơ bị bỏ lại phía sau.
Học cách thao túng AI — để làm chủ tương lai
Cũng tại sự kiện, ông Chu Tuấn Anh – Giám đốc Hệ thống Đào tạo Lập trình viên Quốc tế Aptech đã có bài tham luận về chủ đề: “Rỗng não AI: Hiện tượng – Hệ lụy – Giải pháp 3T”
Mở đầu tham luận, ông Chu Tuấn Anh mô tả một thực trạng đang diễn ra ngày càng rõ nét trong môi trường học tập và làm việc tại Việt Nam. Nhiều người lái xe nhưng không nhớ nổi đường đi quen thuộc; nhân viên quảng cáo lúng túng khi phải viết một đoạn nội dung đơn giản; lập trình viên không thể tự mình viết vài dòng lệnh tìm kiếm cơ bản; thậm chí cuối ngày, không ít người không thể nhớ lại cách họ vừa giải quyết công việc.
Theo ông, đó không còn là những hiện tượng rời rạc mà đã trở thành một xu hướng đáng báo động. Giới chuyên môn gọi đây là “Suy giảm nhận thức do AI”, hay còn gọi ngắn gọn là “Rỗng não AI” — AI-Cognitive Impairment (AICI).
Ông Chu Tuấn Anh nhấn mạnh, nếu không kiểm soát, “rỗng não AI” sẽ để lại hệ lụy sâu rộng.
Ở cấp độ cá nhân, nhiều người có nguy cơ mất việc trong 1–3 năm tới, rơi vào trạng thái trầm cảm, đánh mất sự tự tin, thậm chí khủng hoảng bản sắc: “Tôi còn biết gì ngoài việc gõ prompt cho AI?”.
Ở cấp độ quốc gia, hệ quả còn nặng nề hơn: chất lượng lực lượng lao động suy giảm kéo theo năng suất tụt hạng. Chỉ khoảng 3–5 năm nữa, Việt Nam có thể xuất hiện một thế hệ “biết dùng AI nhưng không biết làm gì”, đánh mất lợi thế cạnh tranh so với những quốc gia vẫn giữ được tư duy gốc.
Để ngăn chặn hiện tượng này, ông Chu Tuấn Anh đưa ra bộ giải pháp 3T – được xem như “vaccine nhận thức” trong thời đại AI đó là Think first - Tool, not Tutor - Teach-back.
3T được hiểu la hãy tự suy nghĩ, tự tìm lời giải ít nhất 3 phút trước khi hỏi AI. Đây là cách kích hoạt lại vùng xử lý thông tin của não bộ.
“AI là công cụ hỗ trợ, không phải người thầy. Người dùng cần hiểu rõ ranh giới đó và có cách khai thác AI đúng mục đích. Sau khi học được điều gì từ AI, hãy giải thích lại bằng lời hoặc dạy lại cho người khác trong 2 phút. Cách này giúp “đánh thức” khả năng tư duy và ghi nhớ, đưa não trở về trạng thái hoạt động 100%”, ôn Chu Tuấn Hay chia sẻ.
Trước đề xuất AI sẽ được đưa vào chương trình GPT hiện nay, chuyên gia cũng có 3 lưu ý.
Đó là áp dụng triệt để 3T, không cho phép AI làm bài tập thay học sinh. Đưa vào chương trình môn Tư duy phản biện. Đặc biệt, giáo viên cần trực tiếp trải nghiệm quá trình từ “rỗng não” đến “3T”, để hiểu rõ cơ chế và hướng dẫn học sinh đúng cách.
Ra mắt Chương trình Đào tạo Lập trình viên Quốc tế Ứng dụng AI
Tại sự kiện, Tập đoàn Aptech Ấn Độ đã công bố Chương trình Đào tạo Lập trình viên Quốc tế Ứng dụng AI - Advanced Diploma in Software Engineering – Applied AI (ADSE – AI). Việt Nam cũng là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới được Tập đoàn Aptech lựa chọn để triển khai chương trình này.
Đại diện Aptech cho biết, chương trình ACCP–AI được đội ngũ chuyên gia quốc tế hàng đầu của Aptech nghiên cứu, là phiên bản nâng cấp toàn diện từ Chương trình Lập trình viên Quốc tế ADSE – nội dung đã đào tạo hàng triệu sinh viên ngành lập trình trên tại Việt Nam và trên thế giới suốt nhiều năm qua.
Chương trình ADSE – AI được xây dựng đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp công nghệ, cũng như sự phát triển nhanh chóng của AI hiện nay.
Điểm nhấn quan trọng nhất của ACCP–AI nằm ở việc tích hợp công nghệ AI theo chuẩn quốc tế xuyên suốt toàn bộ lộ trình đào tạo. Học viên sẽ được tiếp cận trực tiếp những công nghệ đang được doanh nghiệp sử dụng như NLP, Python AI, Generative AI.
Đồng thời được hướng dẫn xây dựng các sản phẩm website, ứng dụng doanh nghiệp tích hợp AI ngay trong quá trình học.
Cách tiếp cận này, theo đại diện Aptech, phù hợp với định hướng phát triển nhân lực AI mà nhiều chuyên gia khuyến nghị: thay vì đầu tư hàng tỷ USD để tự xây mô hình AI. Việt Nam cần tập trung tạo ra đội ngũ kỹ sư có khả năng ứng dụng, tích hợp và triển khai các nền tảng AI sẵn có vào doanh nghiệp – nơi đang rất thiếu nhân lực chất lượng.
Về cấu trúc, chương trình được thiết kế thành bốn học kỳ độc lập, mỗi giai đoạn tập trung vào một nhóm công nghệ riêng biệt. Học viên sẽ đi theo lộ trình từ phát triển website tích hợp AI, các nền tảng doanh nghiệp như Java và .NET, lập trình Mobile và đa nền tảng, cho đến Python AI với NLP và Generative AI.
Aptech cho biết chương trình đã được làm mới bằng các công nghệ đang được doanh nghiệp sử dụng và loại bỏ những công nghệ lỗi thời.
Cùng với đó, thay vì dàn trải quá nhiều công nghệ trong một học kỳ, ACCP–AI đã hệ thống lại chương trình học, các công nghệ thuộc cùng một nội dung đào tạo sẽ triển khai vào chung một kỳ học. Cách làm này giúp học viên hiểu sâu, thực hành liên tục và đủ khả năng tham gia vào doanh nghiệp ngay sau từng học kỳ.
Chương trình phù hợp với chưa có nền tảng về lập trình, người mới bắt đầu học tập, hoặc “mất gốc”, bất kỳ xuất phát điểm nào cũng có thể học được.
Hiện nay, ACCP–AI được triển khai đồng loạt tại 4 cơ sở Aptech tại Việt Nam, gồm: 285 Đội Cấn và 19 Lê Thanh Nghị (Hà Nội); 35/6 đường D5 Thạnh Mỹ Tây và 778/10 Nguyễn Kiệm (TP.HCM).
