Khi bệnh nhân tin vào “bác sĩ AI”
Một bệnh nhân nam 38 tuổi được chẩn đoán rối loạn cương dương, bác sĩ kê đơn thuốc đặc trị. Sau khi tra cứu ChatGPT, anh đọc được thông tin về nguy cơ tác dụng phụ trên mắt nên tự ý ngừng thuốc. Hệ quả là tình trạng bệnh nặng hơn, phải điều trị kéo dài với chi phí cao gấp nhiều lần.
Tương tự, một nhân viên công nghệ 28 tuổi bị đau bụng tái diễn sau bữa ăn. Tin vào lời giải thích từ ChatGPT rằng đây chỉ là rối loạn tiêu hóa do căng thẳng, anh tự mua men tiêu hóa để uống. Đến khi xuất hiện nôn ra máu, bệnh nhân mới đi khám và được phát hiện loét dạ dày tiến triển, buộc phải điều trị tích cực.
Những trường hợp này phản ánh một thực tế đáng lo ngại: người bệnh đang đặt niềm tin vào công cụ AI thay vì ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
Theo nhiều nghiên cứu, ChatGPT có thể đưa ra câu trả lời đúng trong một số tình huống phổ biến, song độ chính xác chưa cao. Một khảo sát đăng trên PLOS ONE cho thấy, tỷ lệ chẩn đoán chính xác của ChatGPT chỉ đạt khoảng 49%. AI cũng không thể thay thế thăm khám lâm sàng, xét nghiệm hay đánh giá toàn diện tình trạng sức khỏe từng người.
Ngoài ra, ChatGPT không được thiết kế như một phần mềm y tế chuyên biệt. Các khuyến nghị mà hệ thống đưa ra mang tính tham khảo, không có giá trị pháp lý và không chịu trách nhiệm trước sai sót.
Góc nhìn từ chuyên gia
Các bác sĩ cho rằng, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực y tế là xu thế tất yếu, mang lại nhiều giá trị trong khâu hỗ trợ chẩn đoán, phân tích dữ liệu xét nghiệm, hay nhắc nhở tuân thủ điều trị. Tuy nhiên, AI không thể thay thế hoàn toàn con người. Y học vốn không chỉ là khoa học chính xác, mà còn là nghệ thuật chăm sóc sức khỏe, đòi hỏi sự kết hợp giữa dữ liệu, kinh nghiệm lâm sàng và sự thấu cảm với bệnh nhân.
Theo các chuyên gia, một bác sĩ giỏi không chỉ dựa vào kết quả xét nghiệm hay mô tả triệu chứng, mà còn biết quan sát sắc thái, hành vi và bối cảnh sống của người bệnh. Đây là những yếu tố mà trí tuệ nhân tạo khó nắm bắt, bởi chúng vượt ra ngoài khuôn khổ của dữ liệu.
Trong điều trị rối loạn cương dương chẳng hạn, bác sĩ không đơn thuần kê thuốc ức chế PDE5 như ChatGPT gợi ý, mà còn phải đánh giá toàn diện nguy cơ tim mạch, kiểm soát huyết áp, đường huyết, thậm chí phát hiện sớm dấu hiệu cảnh báo của bệnh mạch vành. Ngoài ra, bệnh nhân thường được tư vấn thay đổi lối sống như ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên, giảm căng thẳng và tránh rượu bia. Đây là những khía cạnh mang tính cá nhân hóa cao, cần đến sự đồng hành trực tiếp của bác sĩ.
Không chỉ vậy, bác sĩ còn đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp và hỗ trợ tinh thần. Một bệnh nhân khi nhận tin xấu, ví dụ ung thư giai đoạn sớm, rất cần sự giải thích nhẹ nhàng, định hướng tâm lý và động viên. AI có thể đưa ra phác đồ chuẩn, nhưng khó thay thế được sự an ủi hay niềm tin mà bệnh nhân nhận được từ một người thầy thuốc bằng xương bằng thịt.
Chính vì vậy, giới chuyên môn khuyến nghị: AI nên được xem là công cụ bổ trợ, giúp tiết kiệm thời gian tra cứu và xử lý dữ liệu, để bác sĩ có thêm điều kiện tập trung vào khâu quan trọng nhất – chăm sóc và kết nối với bệnh nhân.
Lời khuyên cho người dùng
Theo các chuyên gia y tế, ChatGPT hay các công cụ AI tương tự có thể được sử dụng như một kênh tham khảo ban đầu, giúp người dùng nắm được thông tin tổng quát về bệnh lý và phương pháp điều trị. Tuy nhiên, những gợi ý này chỉ mang tính định hướng, không thể thay thế chẩn đoán chính thức từ bác sĩ. Khi xuất hiện triệu chứng bất thường, kéo dài hoặc có dấu hiệu nặng lên, người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Ngoài ra, người dân cũng nên thận trọng với thói quen “tự chữa bệnh bằng AI”, vốn đang dần phổ biến ở một bộ phận giới trẻ có xu hướng tin tưởng công nghệ. Việc tự ý dừng thuốc, đổi thuốc, hoặc chậm trễ trong việc đi khám có thể dẫn đến biến chứng nặng, kéo theo chi phí điều trị cao gấp nhiều lần so với can thiệp sớm.
Các chuyên gia nhấn mạnh, cùng với việc cập nhật công nghệ, cần tăng cường công tác truyền thông sức khỏe cộng đồng. Người dân cần hiểu rõ ranh giới giữa “tìm hiểu thông tin” và “tự điều trị”, từ đó sử dụng AI một cách thông minh và có trách nhiệm. Chỉ khi có sự phối hợp hài hòa giữa tri thức công nghệ và chuyên môn y tế, người bệnh mới được đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình chăm sóc sức khỏe.
