Một báo cáo mới của Viện Tiêu chuẩn Anh (British Standards Institution – BSI) cho thấy thế hệ Gen Z đang đối mặt với nguy cơ mất việc hàng loạt khi các tập đoàn toàn cầu ưu tiên đầu tư trí tuệ nhân tạo (AI) hơn là tuyển dụng nhân lực trẻ. Cuộc khảo sát trên hơn 850 lãnh đạo doanh nghiệp tại 7 quốc gia ghi nhận 41% đơn vị đã cắt giảm nhân sự nhờ AI, đặc biệt ở các vị trí hành chính, hỗ trợ và nhập liệu – những công việc vốn là “bước đệm” cho lao động mới ra trường.
Theo BSI, 31% lãnh đạo doanh nghiệp khẳng định sẽ ưu tiên ứng dụng công nghệ thay vì mở rộng tuyển dụng trong thời gian tới. Gần 40% khác cho rằng trong vòng 5 năm, AI sẽ là “nhân viên đầu tiên” được lựa chọn khi doanh nghiệp cần mở rộng năng lực sản xuất hay dịch vụ.
Điều này đồng nghĩa với việc hàng triệu người trẻ – đặc biệt là sinh viên mới tốt nghiệp sẽ phải cạnh tranh trực tiếp với công nghệ trong chính lĩnh vực từng được coi là “an toàn” cho người mới đi làm.
Các doanh nghiệp thừa nhận, việc triển khai AI không chỉ giúp tăng năng suất và cắt giảm chi phí, mà còn giảm thiểu rủi ro sai sót trong khâu xử lý dữ liệu. Tuy nhiên, mặt trái là nhiều công việc cấp thấp – vốn là bệ phóng cho nhân viên trẻ đang biến mất nhanh chóng.
Gen Z – thế hệ sinh từ 1997 đến 2012 đang bước vào giai đoạn quan trọng của hành trình nghề nghiệp. Thế nhưng, họ lại là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trước làn sóng tự động hoá. Với đặc trưng năng động, ưa công nghệ, Gen Z được kỳ vọng sẽ thích ứng nhanh với AI. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nếu không kịp trang bị kỹ năng mới, họ có thể bị chính công nghệ “bỏ lại phía sau”.
Susan Taylor Martin, Giám đốc điều hành BSI, cho rằng: “AI mang lại nhiều cơ hội phát triển, nhưng chỉ những tổ chức biết kết hợp giữa công nghệ và con người mới có thể tạo ra giá trị bền vững.
Nói cách khác, AI không thể thay thế toàn bộ con người, nhưng nó đang tái định nghĩa khái niệm “giá trị nhân sự” trong thời đại số.
Giới chuyên gia khuyến nghị, để không bị “đào thải” trong kỷ nguyên AI, người trẻ cần:
-
Chuyển trọng tâm sang kỹ năng sáng tạo, phản biện, giao tiếp và lãnh đạo.
-
Học cách sử dụng AI như công cụ hỗ trợ, thay vì coi nó là mối đe dọa.
-
Theo đuổi tư duy học tập suốt đời (lifelong learning), thường xuyên cập nhật công nghệ mới.
-
Kết nối giữa trường học và doanh nghiệp, bảo đảm kỹ năng đào tạo sát với nhu cầu thực tế.
Bên cạnh đó, các tổ chức cũng được khuyến khích đầu tư cho nguồn nhân lực trẻ, không chỉ về kỹ năng số mà còn về tư duy sáng tạo – yếu tố mà trí tuệ nhân tạo chưa thể thay thế.
Thế giới việc làm đang thay đổi nhanh hơn bao giờ hết. “Job-pocalypse” không đồng nghĩa với tận thế nghề nghiệp, mà là bước chuyển lớn buộc mỗi người phải học cách cộng sinh với công nghệ. Với Gen Z – thế hệ đầu tiên sinh ra cùng Internet, nếu biết tận dụng AI như “đồng nghiệp thông minh” họ hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội để khẳng định bản thân trong thị trường lao động toàn cầu.
