Theo thông báo từ Cơ quan điều tra, xác định, Nguyễn Hòa Bình và các đối tượng cổ đông sáng lập đã rút tiền từ 30 nghìn ví của các nhà đầu tư, chiếm đoạt của các nhà đầu tư với số tiền đặc biệt lớn. Hiện tại, vụ việc vẫn đang được Cơ quan điều tra mở rộng, điều tra những hành vi, sai phạm của các đối tượng liên quan.
Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra, dự án AntEx nói riêng, và tiền số nói chung, được lập ra và hoạt động ra sao mà các nhà đầu tư lại dễ dàng tin để “ném” tiền vào đó? Và đâu là cơ sở pháp lý cho các giao dịch liên quan đến hệ thống tiền số đang có xu hướng phát triển rất nhanh tại Việt Nam thời điểm hiện tại. Chúng ta cùng nhau tìm hiểu.
Tiền số là loại tiền nào?
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) có trụ sở đặt tại Thụy Sỹ, tiền số là tài sản được biểu thị dưới dạng số, không có hình dạng vật chất như tiền giấy hay tiền xu. Tiền số còn được gọi là tiền điện tử, tiền ảo, là một dạng tài sản kỹ thuật số, sử dụng công nghệ mã hóa để kiểm soát quá trình tạo ra đơn vị tiền mới, bảo mật và xác minh các quá trình giao dịch tài sản. Tiền số không do bất kỳ cơ quan trung gian hoặc chính phủ nào phát hành hay kiểm soát, tiền số hoạt động trên mô hình phi tập trung và sử dụng công nghệ mã hóa để đảm bảo tính an toàn, minh bạch, chống làm giả.
Trên thế giới, một số nước, chính phủ công nhận và cho phép giao dịch đồng tiền số này trong đời sống xã hội, trong đó, nổi bật là đồng Bitcoin. Tại đất nước El Salvador, được coi là quốc gia đầu tiên công nhận Bitcoin là tiền tệ hợp pháp và có hiệu lực pháp luật, bắt buộc các doanh nghiệp phải chấp nhận thanh toán. Ngoài ra, một số quốc gia khác cũng có cách tiếp cận với Bitcoin theo những quy định riêng, như chấp nhận nó là một loại hàng hóa kỹ thuật số có thể bị đánh thuế như Canada, Australia, Singapore… hoặc sử dụng Bitcoin trong các giao dịch.
Cách thức hoạt động của tiền số
Theo ghi nhận, tiền số hoạt động dựa trên công nghệ Blockchain, một hình thức sổ cái kỹ thuật phân tán, công nghệ này được hoạt động thông qua giao dịch trực tiếp giữa người gửi với người nhận mà không có sự can thiệp bất kỳ của bên thứ ba nào. Các giao dịch sẽ được thông qua mạng intenet trên hệ thống máy tính được cá nhân, tổ chức thiết lập, và họ sử dụng mã hoá để bảo mật, cũng như đảm bảo tính an toàn, minh bạch. Đây là 1 loại tiền không do Ngân hàng phát hành.
Để đảm bảo việc hoạt động của mạng lưới giúp cho những người tham gia có thể giao dịch, những cá nhân, tổ chức thiết lập nên hệ thống, sẽ sử dụng công nghệ Blockchain. Công nghệ này là một nền tảng cốt lõi, nơi các giao dịch về tiền số được ghi nhận thành các khối có thể liên kết được với nhau theo chuỗi và tạo nên sổ cái công khai.
Những người khi tham gia vào mạng lưới tiền số, họ thường cạnh tranh với nhau để giải các bài toán mật mã, xác nhận các giao dịch mới, họ sẽ xử lý các giao dịch và khi xử lý xong, họ sẽ nhận về phần thưởng là tiền số. Khi tham gia, họ sử dụng máy tính để “đào tiền”, có thể họ sẽ đào bằng phần cứng của máy tính hoặc cũng có thể đào qua hệ thống đám mây. Họ sẽ tạo ra các đơn vị tài sản mã hóa mới một cách liên tục và thường xuyên thông qua một quy trình định sẵn.
Một trong những đồng tiền số thành công nhất thời điểm hiện tại được ghi nhận đó là đồng tiền Bitcoin, khi đồng tiền này đã thu hút tới hàng nghìn tỷ USD, thậm trí, đất nước El Salvador còn công nhận đây là đồng tiền hợp pháp, và được phép lưu thông. Các nước Canada, Úc, tiểu bang Colorado (Mỹ)… cho phép giao dịch bằng Bitcoin hoặc chấp nhận thanh toán thuế.
Việt Nam đã có quy định về tiền số?
Tại Việt Nam, tiền số không được coi là tiền tệ và việc sử dụng nó làm phương tiện thanh toán là bị cấm. Tuy nhiên, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP để thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm (tính từ 9/9/2025), đã thiết lập nên khung pháp lý đầu tiên cho hoạt động này. Bên cạnh đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 (hiệu lực từ ngày 1/1/2026), cũng sẽ lần đầu tiên định nghĩa và phân loại "tài sản số", bao gồm cả tiền số, và tạo ra cơ chế quản lý cho các dịch vụ liên quan.
Mặc dù, pháp luật đã công nhận tiền số, tuy nhiên, việc sử dụng tiền số làm phương tiện thanh toán là bị cấm, và việc giao dịch tiền mã hóa trên các nền tảng không hợp pháp có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, hoặc khi tham gia vào thị trường tiền số, nếu nhà đầu tư không chuyển tài sản mã hóa về các tổ chức được cấp phép có thể bị phạt hành chính.
Như vậy, chúng ta có thể thấy rằng, sự ra đời của Luật Công nghiệp Công nghệ số 2025 sẽ là cơ sở đầu tiên cho việc công nhận tiền số tại Việt Nam, tuy nhiên, việc sử dụng, cách thức tiến hành, vận hành, thì đều cần phải tuân thủ quy định, trường hợp “phá rào”, lợi dụng câu chữ trong quy định để thực hiện những hành vi thu lợi bất chính sẽ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Cũng cần phải nói thêm rằng, nếu những người tham gia tiền số không tỉnh táo, không tìm hiểu kỹ lưỡng, thậm trí bỏ qua lời khuyến cáo của các chuyên gia mà chỉ trăm trăm “tiến lên” theo xu thế đám đống, một xu thế rất được ưu chuộng tại Việt Nam, thì tất cả đều phải trả những cái giá rất đắt. Ngoài ra, môi trường tiền số, là nơi phát triển vượt bậc của loại tội phạm lừa đảo qua mạng, lừa đảo qua niềm tin với lời hứa “sẽ giàu” sẽ là bài toán vô cùng nan giải cho Cơ quan nhà nước có thẩm quyền, cũng như cho chính những người đã và đang tham gia vào đồng tiền này.
Gợi mở một số biện pháp trong giao dịch liên quan đến tiền số
Theo thống kê, tại Việt Nam, những năm gần đây, số lượng người tham gia vào môi trường tiền số tăng đột biến, hệ thống các loại tiền số được xem là nơi tạo lợi ích rất lớn, nhưng cũng là nơi mà người ta mất tiền nhiều nhất khi tham gia, do vậy, nếu chúng ta có hành lang pháp lý đủ tốt, chặt chẽ từ khâu cấp phép đến những khâu cuối cùng trong quy trình chơi, chúng ta sẽ giải được bài toán mà lâu nay người chơi vẫn đang còn rất tù mù về thông tin, cũng như cách chơi. Và để những người chơi có thể thoái mái, tự tin tham gia, chúng tôi thiết nghĩ Cơ quan chức năng cần thực hiện một số giải pháp.
- Sửa đổi quy định của Bộ luật dân sự, trong đó, bổ sung tiền số như là 1 loại tài sản có thể giao dịch.
- Tiến hành thí điểm cấp phép cho những tổ chức, thậm trí cá nhân được phép thực hiện giao dịch với tiền số, trong đó, ban hành quy định, thủ tục, hướng dẫn với mã ngành nghề kinh doanh theo quy định của luật, và coi ngành nghề kinh doanh tiền số là ngành nghề kinh doanh có điều kiện.
- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập bộ phận giám sát, để cảnh báo những nguy cơ, hậu quả có thể xảy ra, đồng thời, ngăn chặn kịp thời các dấu hiệu vi phạm liên quan đến tiền số, trong đó, việc cảnh báo liên quan đến hoạt động rửa tiền, các hoạt động tội phạm có thể xảy ra trong giao dịch tiền số, đồng thời, có những chính sách hỗ trợ, cũng như bảo vệ quyền lợi chính đáng cho người chơi.
- Xây dựng cơ chế hợp lý, vừa tạo điều kiện cho những người tham gia được tự do, thoải mái trong môi trường được cấp phép, vừa có thể thu thuế 1 cách hợp pháp, trách việc trốn thuế trong hoạt động kinh doanh, vì suy cho cùng, kinh doanh, giao dịch tiền số, cũng là 1 hoạt động kinh doanh bình thường (nếu được thừa nhận) và việc kinh doanh này, phải đóng thuế theo quy định.
